Hoeveel luchthavens heeft een klein land nodig?

Vorige week kwam het ondernemingsplan (businessplan) van Lelystad Airport uit. De luchthaven gaat gefaseerd groeien tot een Tweede Schiphol. Eerst zo'n 25.000 vluchten per jaar en dan later doorgroeien naar 45.000 vluchten per jaar.

Een aantal opvallende zaken uit het ondernemingsplan:

1. Er wordt pas in 2035 winst gemaakt. Dat is dus pas over ruim 20 jaar. In 20 jaar kan er veel veranderen....
2. Om winst in 2035 te kunnen maken is er gerekend met een winst van EUR 4,31 per passagier. En dat is best gek: dat  is namelijk meer  winst  dan grote en efficiënte luchthavens als Schiphol en Frankfurt halen. En dat is ruim het dubbele van hetgeen op Heathrow en het vergelijkbare Eindhoven wordt gehaald. In het ondernemingsplan is geen enkele reden voor deze berekende buitensporige winst te vinden. De tarieven van Lelystad Airport zijn met EUR 15,=/passagier ook nog veel lager dan bijvoorbeeld Schiphol (EUR 26,=/passagier). En dan toch nog veel meer winst maken..... Heel raar...... (bron: het financiële dagblad)
   
   
   
3. Er zijn nog geen luchtvaartmaatschappijen die van Lelystad Airport willen vliegen. En dat niet zo gek. We lezen namelijk in het ondernemingsplan dat de luchtvaartmaatschappijen duurder uit zijn. Ze mogen niet 's nachts vliegen en moeten dus zowel van Schiphol als vanaf Lelystad Airport vliegen. Op bladzijde 27 lezen we over deze zogenaamde 'split operation' het volgende: " Dit betekent dat deze maatschappijen vanwege de openstellingstijden van Lelystad Airport (en met name het ont­breken van nachtcapaciteit), maar ook vanwege het ontbreken van de vereiste baanlengte voor het uitvoeren van vluchten naar verre (intercontinentale) bestemmingen, maar een deel van hun operatie op Lelystad Airport kunnen uitvoeren waar­door het kostenvoordeel grotendeels komt te vervallen." Verder is de brandstof duurder, want dit moet er per tankwagen aangevoerd worden. Lelystad heeft namelijk geen kerosineleiding zoals Schiphol en (voormalige) militaire luchthavens zoals Eindhoven en Twente. 
4. En als dat allemaal nog niet genoeg is, de luchtvaartmaatschappijen kunnen ook nog eens minder voor hun tickets vragen. Bladzijde 28 meldt het volgende:  "vanuit het oogpunt van opbrengsten blijkt op basis van empirisch onderzoek dat de gemiddelde ticketprijs die een luchtvaartmaatschappij kan vragen op een regionale (secundaire) luchthaven lager ligt dan op een hub (primaire) luchthaven, waardoor het kostenvoordeel van een operatie op Lelystad Airport grotendeels komt te vervallen."
5. De werkgelegenheid valt tegen. Nu werken er 250 mensen op de luchthaven. Straks zo'n 400 mensen. Dat betekent dus 150 extra banen. Daarvoor wordt dan wel 90 miljoen (luchthaven)+70 miljoen (infrastructuur) = 160 miljoen (semi) overheidsgeld geinvesteeerd. Meer dan 1 miljoen euro/baan om een baan voor een parkeermeneer of koffiejuffrouw te creëren. Met zoveel geld kun je elders in de economie toch veel meer bereiken? En dan hebben we het nog geen eens over de banen die verdwijnen door de luchthaven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de recreatiebedrijven langs het Veluwemeer waar de Boeings straks laag en vol gas overheen vliegen. 
6. Opmerkelijk: 25% van de opbrengsten van de luchthaven komt uit parkeergelden. Er worden dan ook 14.000 (!) parkeerplaatsen aangelegd. 
7. De luchthaven Schiphol steekt 90 miljoen euro in de 'nieuwe' luchthaven Lelystad Airport. Insiders verbazen zich over dat relatief lage bedrag, waarvoor een nieuwe luchthaven, een langere baan, stationsgebouw en ander kostbare voorzieningen aangelegd moeten worden. De vergelijkbare Duitse luchthaven Kassel-Calden kostte 271 miljoen euro. 
8. De luchtverkeersleiding wordt door de overheden betaald (zie de voetnoot op bladzijde 56). Waarschijnlijk enkele miljoenen per jaar.

De discussies in de kranten en opinieblogs van de afgelopen periode zijn met 1 woord samen te vatten: overcapaciteit

• Schiphol is deze eeuw nauwelijks gegroeid. Met dit tempo duurt het nog minimaal 20 jaar voordat Schiphol tegen zijn grenzen aanzit. De luchtvaart groeit wel wereldwijd, maar dit gebeurt vooral bij 'nieuwe' hubs zoals Istanbul en Dubai. De Nederlandse bevolking groeit niet en het besteedbaar inkomen gaat ook niet echt hard omhoog. Blijkbaar zit er een praktische grens aan de hoeveelheid tijd en geld die Nederlanders kunnen of willen besteden aan vliegvakanties. 

• Er zijn voldoende andere luchthavens. Door de economen Jeroen Saris en Jaap Modder is uitstekend beredeneerd dat Schiphol en Eindhoven ruim voldoende zijn voor Nederland. En als dat nog niet voldoende mocht zijn: de verliesgevende luchthavens in Eelde en Maastricht willen graag nog tienduizenden vluchten extra afhandelen. Rotterdam wil ook nog wel 1 miljoen extra passagiers. En dan wordt Twente binnenkort ook weer geopend. Ook in Duitsland kampen ze met een overcapaciteit aan luchthavens. Ook die zouden een deel van de vakantievluchten kunnen opvangen. Hieronder een filmpje van de Duitse luchthaven Kassel-Calden. Deze luchthaven is destijds aangelegd voor 271 miljoen euro. Er vertrekken nog geen tien vluchten per week. 

Voor geld verdienen en werkgelegenheid is Lelystad Airport niet nodig.

En op de vraag 'hoeveel  (regionale) luchthavens moet een klein land hebben?' heeft de politiek ook nog geen antwoord geformuleerd. Misschien daar eerst maar eens over nadenken en strategische keuzes maken voor er nog een extra luchthaven aangelegd wordt. We hebben met Eelde en Maastricht tenslotte al twee luchthavens die met miljoenen overheidssteun overeind gehouden worden.